توضیحات

با گذشت تاریخ به مرور و به دلیل برتری طلبی ها، اندیشه ها، اهداف و مقاصدی که انبیای کرام و برای آن ها مبعوث شده بودند در حجاب فرو رفت. در هر دوره ای چون گمراهی بر جامعه حاکم شد عملاً رابطهٔ نظام فکری و عملی ای که انبیای کرام ارائه فرموده بودند با زنــدگی افراد قطع گردید؛ هر چند عمل به اعتقادات و عبادات تا حدودی انجام می گرفت این اعتقادات و عبادات رفته رفته بی روح شدند و تبدیل به رسوم ظاهری صرف گشتند، در نتیجه بعثت جدید ضرورت پیدا می کرد. با جزئی نگری نسبت به دین آن را از ضوابط و قوانینی که می توانست حاکم بر زندگی عملی گردد تهی نمودند.
در این نوشتار با توجه به عملکرد انبیای الهی و سرگذشت اقوام گذشته، بر این نکته تأکید شده است که پیامبران همواره دنبال اهدافی جامع برای هدایت بشر بوده و ابعاد دنیوی، اجتماعی، اخلاقی، معنوی و اخروی مردم را به صورت یک‌جا در نظر داشته‌اند و در نبوت خویش دارای اهدافی جامع و فراگیر بوده‌اند. نویسنده که از اندیشمندان اهل سنت است، دیدگاهی همه‌جانبه نسبت به دین اسلام دارد و تمامی جنبه‌های سیاسی، اخلاقی، دینی و اجتماعی دعوت انبیای الهی را در نظر گرفته و جامعیت و فراگیری را در اهداف آنان بررسی نموده است. وی ابتدا دگرگونی‌های فکری را در خصوص هدف بعثت انبیای الهی تجزیه و تحلیل نموده و طبقات و گروه‌های انبیای مختلف را مطالعه کرده و دیدگاه‌ها و اقدامات این پیامبران را در مورد نظام باطل زندگی مردم آن روز شرح داده است. هم‌چنین اعتراض پیامبرانی چون نوح را نسبت به زندگانی و تفکرات مردم زمان خویش منعکس، و دعوت این پیامبر الهی را در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی در مورد قوم خویش بررسی نموده و سرگذشت این قوم را بر اثر عدم تبعیت از پیامبرشان نوح ع و هلاکت بسیاری از آنان و نجات یافتن عده کمی از آنان ذکر کرده است. وی هم‌چنین دعوت پیامبران الهی مانند لوط ع، صالح ع، هود ع، یوسف ع، موسی ع، یونس ع، داود ع، سلیمان ع، ابراهیم ع، عیسی ع و حضرت محمد ع را بر اساس آیات قرآن کریم گزارش نموده و ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و جنبه‌های دینی و دنیوی دعوت این پیامبران را شرح داده است. از نظر نویسنده، هدف بعثت پیامبراسلام ع اصلاح زندگی دنیوی و اخروی بوده است و این مسئله را می‌توان به ویژه در طول دوران رسالت آن حضرت در مدینه به خوبی مشاهده کرد و جامعیت دین اسلام را از سیره و سخن ایشان استخراج نمود. از نظر وی رستگاری واقعی در دنیا و آخرت در پیروی از حرکت جامع انبیای الهی امکان‌پذیر است و آنان به دنبال رستگاری و سعادت دنیوی و اخروی مردم بوده‌اند و هلاکت اقوام گذشته و ناکامی آنان، از عدم درک و پیروی از دعوت جامع انبیای الهی ناشی شده است.